Trong tuyên bố dài 4 trang vừa đưa ra, Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo và những người đồng cấp kêu gọi Trung Quốc cần làm việc với người Hong Kong để tìm ra hướng đi nhằm tôn trọng những cam kết đã đồng ý trong Tuyên bố chung Anh – Trung. 
Quyết định của Trung Quốc về việc áp luật an ninh quốc gia mới lên Hong Kong đi ngược lại những cam kết quốc tế của họ về những nguyên tắc có tính ràng buộc pháp lý, đó là Tuyên bố chung Anh – Trung đã được nộp lên Liên Hợp quốc”, tuyên bố của Ngoại trưởng Mỹ và Ngoại trưởng Anh Dominic Raab, Ngoại trưởng Anh Marise Payne và Ngoại trưởng Pháp François-Philippe Champagne nói. 
Bốn ngoại trưởng cũng nói rằng luật an ninh quốc gia sẽ làm suy yếu “khuôn khổ một đất nước hai chế độ”. 
“Nó cũng mở ra nguy cơ truy tố người Hong Kong vì tội chính trị và làm suy yếu những cam hết hiện có nhằm bảo vệ quyền của người Hong Kong”, các ngoại trưởng nói. 
Tuyên bố được đưa ra vài giờ sau khi quốc hội Trung Quốc thông qua nghị quyết về việc ban hành luật mới. Nhưng tuyên bố không đề cập đến việc các nước sẽ có hành động gì nếu Trung Quốc không làm như vậy. 
Phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Mỹ Morgan Ortagus nói trong cuộc trả lời phỏng vấn ngày 28/5 rằng Mỹ sẽ tiếp tục bàn bạc với các đồng minh để vận động các nước lên tiếng phản đối quan điểm cứng rắn của Trung Quốc với Hong Kong. Nhưng bà Ortagus không nói cụ thể hơn. 
Đáp lại khẳng định của Bắc Kinh rằng luật an ninh mới chỉ nhằm vào “một nhóm hành động gây đe dọa nghiêm trọng cho an ninh quốc gia và không ảnh hưởng đến mức độ tự trị cao của Hong Kong”, bà Ortegus nói Mỹ không đồng ý với điều này. 
“Chúng tôi sẽ tiếp tục tìm cách có thể để hỗ trợ người dân Hong Kong và hỗ trợ các cuộc biểu tình. Nhưng nếu Trung Quốc nghĩ họ có thể tiếp tục vi phạm lời hứa với thế giới, công khai bác bỏ pháp quyền, Mỹ sẽ đứng lên và bảo họ đừng có làm thế”, bà Ortegus nói. 
Bắc Kinh cho rằng Tuyên bố chung Trung – Anh mà Thủ tướng Anh Margaret Thatcher ký với Thủ tướng Trung Quốc Triệu Tử Dương năm 1984 không còn hiệu lực từ khi Hong Kong được trao về cho đại lục năm 1997. 
Liên minh châu Âu cho biết họ đang bàn với Mỹ, Anh, Úc và Nhật Bản để thảo luận về các vấn đề Hong Kong. Tất cả 27 ngoại trưởng thành viên EU sẽ bàn về vấn đề này trong ngày 29/5. Họ cũng sẽ thảo luận về tương lai quan hệ EU – Trung Quốc. 
Các nhà phân tích cho rằng nghị viện EU ít nhất sẽ đưa ra một tuyên bố chung. 
“Thách thức đặt ra là phải đề ra các bước tiến tới giải pháp. Trung Quốc khá giỏi trong chuyện gây chia rẽ EU để họ không thể đạt được chiến lược thống nhất. Liệu tất cả thành viên EU có tìm được quan điểm chung hay không sẽ là một thách thức”, Michael Davis, nhà nghiên cứu tại ĐH Columbia và là cựu giáo sư về luật tại ĐH Hong Kong, nói. 
Tại Canada, Thủ tướng Jusstin Trudeau nỗ lực cải thiện quan hệ với Trung Quốc sau khi quan hệ hai nước lao dốc vì vụ bắt giữ phó chủ tịch Huawei Mạnh Vãn Châu. Nhưng ông Trudeau đang đối mặt với sức ép, đặc biệt từ đảng Bảo thủ đối lập, phải có những hành động cứng rắn với Trung Quốc.

BÌNH GIANG

theo SCMP