Tại sao Tân Cương bất ổn? (Kỳ cuối)

Tại sao Tân Cương bất ổn? (Kỳ cuối)

Copy từ http://petrotimes.vn/news/vn/quoc-te/tai-sao-tan-cuong-bat-on-ky-cuoi.html , đăng ngày 22/03/14, mục Quốc Tế.

(PetroTimes) - 2014 là năm đầu tiên Trung Quốc quán triệt toàn diện tinh thần Hội nghị Trung ương 3 khóa XVIII và cũng là năm đầu tiên của công cuộc đi sâu cải cách toàn diện.

Kỳ cuối: "Ăn ngon không bằng ngủ yên"

Theo thống kê, Trung Quốc hiện là đối tác mậu dịch lớn nhất của hơn 120 quốc gia và khu vực, hàng năm nhập khẩu gần 2.000 tỉ USD hàng hóa, tạo ra rất nhiều việc làm và cơ hội đầu tư cho các đối tác thương mại trên toàn cầu. Bắc Kinh cho biết, chính sách và đầu tư vào Tân Cương đã mang lại nhiều phát triển to lớn ở khu tự trị này. Kinh tế Tân Cương đã tăng 10,8% lên 570 tỉ NDT (94 tỉ USD) trong 9 tháng đầu năm 2013. Gần 3 năm trước (tháng 6/2011), Bắc Kinh tuyên bố, sẽ đầu tư 50 tỉ NDT cho công tác xóa đói giảm nghèo và phát triển trong các thôn làng khó khăn của khu tự trị Tân Cương.

Chính sách nhất quán của Bắc Kinh

Theo con số chính thức mới nhất, 46% dân số Tân Cương là người Duy Ngô Nhĩ, trong khi 39% là người Hán sau khi họ chuyển tới khu tự trị này trong mấy thập niên gần đây. Có tài liệu nói, khoảng 41,5% trong 21 triệu dân Tân Cương là người Duy Ngô Nhĩ và đây là cộng đồng thiểu số Hồi giáo lớn nhất tại đây.

Mặc dù trong những năm qua Bắc Kinh đã tích cực đầu tư phát triển kinh tế, nâng cấp các cơ sở hạ tầng, văn hóa - giáo dục nhằm cải thiện đời sống của dân cư khu tự trị Tân Cương, nhưng vẫn không cải thiện được tình hình. Nguyên nhân là do các xung đột mang yếu tố văn hóa, kinh tế và xã hội. Giới truyền thông cho rằng, thuở ban đầu cư dân bản địa của khu tự trị Tân Cương chủ yếu là người Duy Ngô Nhĩ, nhưng sau đó người Hán đã tới đây tìm kiếm việc làm và định cư lâu dài. Điều này đã góp phần làm xáo trộn đời sống xã hội tại khu tự trị vốn thuần phác này, đồng thời nảy sinh những mâu thuẫn trầm trọng giữa người Hán và người Duy Ngô Nhĩ bản địa.

Nhà ga đã khôi phục lại hoạt động bình thường nhưng thêm các cảnh sát cầm súng đi tuần tra xung quanh khu vực

Nguyên Tổng bí thư, Chủ tịch nước Hồ Cẩm Đào từng phải hủy cuộc họp Thượng đỉnh G8 trở về nước (tối 8/7/2009) để triệu tập hội nghị Thường vụ Bộ Chính trị nhằm thảo luận tình hình Tân Cương. Sau đó đưa ra kết luận, việc duy trì ổn định ở Tân Cương là nhiệm vụ cấp bách và quan trọng nhất, đồng thời sẽ trừng phạt nghiêm khắc những kẻ phạm tội. Hội nghị cũng kết luận, vụ bạo loạn tại Urumqi hôm 5/7/2009 là tội ác nghiêm trọng được tổ chức và lên kế hoạch bởi 3 lực lượng khủng bố, ly khai và cực đoan trong và ngoài nước. Điều đáng nói là vụ bạo loạn ở Tân Cương khi đó xảy ra đúng thời điểm Trung Quốc đang chuẩn bị kỷ niệm 60 năm Ngày thành lập nước CHND Trung Hoa, nên đã thu hút sự quan tâm đặc biệt của dư luận.

Vụ khủng bố tối 1/3/14 tại nhà ga Côn Minh

Ngày 11/3, Đại sứ Trung Quốc tại Malaysia nói với kênh truyền hình vệ tinh Hongkong rằng, các nhân viên CIA đang hỗ trợ công tác điều tra từ những lời đồn đoán về hành động bắt cóc hoặc khủng bố trên chuyến bay MH370; và Phong trào Hồi giáo Đông Turkestan là tổ chức duy nhất có khả năng và ý đồ thực hiện những vụ tấn công như thế này. Phong trào Hồi giáo Đông Turkestan là tổ chức của người Duy Ngô Nhĩ ở Trung Á và Tây Á. Đây là tổ chức Hồi giáo quá khích và Chính phủ Trung Quốc từng khẳng định, Phong trào Hồi giáo Đông Turkestan là mối đe dọa lớn nhất đối với an ninh ở đại lục. Trước đó (10/3), Chánh án Tòa án Nhân dân Tối cao Trung Quốc Chu Cường đã cam kết, sẽ trừng phạt nghiêm khắc những phần tử khủng bố như vụ tấn công nhà ga Côn Minh tối 1/3. Theo tài liệu của Cơ quan Công an Trung Quốc, một số người Duy Ngô Nhĩ quá khích đã thành lập vài nhóm ly khai theo đường lối khủng bố như Phong trào Hồi giáo Đông Turkestan và đảng Hồi giáo Turkestan.

Ngày 3/3/14, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Tần Cương cho biết, cảnh sát đã thu giữ tại hiện trường nhiều lá cờ của Phong trào Hồi giáo Đông Turkestan (tổ chức ly khai muốn thiết lập nhà nước Hồi giáo ở Tân Cương). Tân Hoa xã gọi vụ tấn công xảy ra vào lúc 21 giờ 20 phút ngày 1/3 (theo giờ địa phương) tại nhà ga Côn Minh là “vụ 11/9 của Trung Quốc”. Một trong những nguyên nhân khiến 8 hung thủ kể trên có thể sát hại được nhiều người là do chúng đã được đào tạo trước để thực hiện vụ tấn công.

Ngày 4/3/14, tờ Bưu điện Hoa Nam buổi sáng cho biết, Đội trưởng Đội Cảnh sát đặc nhiệm chống khủng bố Trương Quân của thành phố Côn Minh, tỉnh Vân Nam (tên nhân vật được thay đổi vì lý do an ninh) đã bắn hạ 5 nghi phạm trong 15 giây để ngăn chặn chúng tiếp tục gây tội ác tại nhà ga Côn Minh tối 1/3. Bộ Công an Trung Quốc cho biết, sau hơn 40 tiếng điều tra liên tục của công an các tỉnh Vân Nam, Tân Cương, cùng lực lượng an ninh đường sắt và các lực lượng khác, cảnh sát đã xác định được kẻ cầm đầu nhóm khủng bố gây ra vụ thảm sát tại nhà ga Côn Minh, tỉnh Vân Nam tối 1/3 là Abdurehim Kurban. Nhóm này có 8 tên (6 nam, 2 nữ). Toàn bộ vụ tấn công tại nhà ga Côn Minh tuy chỉ diễn ra khoảng 24 phút, nhưng đã khiến 33 người chết (4 hung thủ) và 143 người bị thương, trong đó có nhiều cảnh sát.

Ngay sau khi biết tin về vụ thảm sát tại nhà ga Côn Minh, tỉnh Vân Nam, Bí thư Ủy ban Chính pháp trung ương Mạnh Kiến Trụ đã gọi đây là vụ tấn công “phản nhân loại, phản xã hội của những kẻ khủng bố” và cam kết, sẽ trừng trị thích đáng những hung thủ gây ra vụ thảm sát này. Còn Bộ trưởng Công an Quách Thanh Côn cũng đến Côn Minh trong ngày 2/3 để chỉ đạo công tác điều tra. Chính quyền thành phố Côn Minh gọi đây là vụ tấn công khủng bố có tổ chức và được lên kế hoạch từ trước do các phần tử cực đoan Duy Ngô Nhĩ ở Tân Cương thực hiện. Đây là lần đầu tiên những kẻ cực đoan tại Duy Ngô Nhĩ, Tân Cương bị cáo buộc gây ra vụ tấn công bằng dao quy mô lớn bên ngoài khu vực họ sinh sống. Người dân Côn Minh nói riêng và nhiều người Trung Quốc nói chung vẫn bị sốc sau khi chứng kiến, được nghe và xem lại trên các phương tiện đại chúng về vụ thảm sát tối 1/3/14.

Tờ Le Figaro (Pháp) vừa có bài viết “Sau vụ khủng bố tối 1/3,/14 Trung Quốc chuẩn bị trả đũa” với nhận định, Bắc Kinh cáo buộc người Duy Ngô Nhĩ ở Tân Cương đứng sau vụ thảm sát đẫm máu tại nhà ga Côn Minh. Giới chuyên gia cảnh báo, sự chậm phát triển về kinh tế tại Tân Cương và Tây Tạng là nguồn gốc của một số bất ổn tại các khu vực này. Lãnh đạo Trung Quốc từng cam kết thúc đẩy phát triển nhanh chóng hơn để củng cố đoàn kết, nhưng vấn đề là các đầu tư cho Tân Cương và Tây Tạng cho đến nay chủ yếu để phục vụ lợi ích của người Hán, cư dân thiểu số tại 2 khu tự trị kể trên.

Bố trí binh lực tại Tân Cương

Sau khi giới truyền thông phương Tây đặt nhiều câu hỏi xung quanh chủ đề “Duy Ngô Nhĩ - Tân Cương”, Cơ quan An ninh Trung Quốc đã cung cấp các băng hình về sự xuất hiện đầy khả nghi của một số người được cho là đã điều khiển những người quá khích xuống đường. Mặt khác, số lượng xe bị đốt rất nhiều (hơn 260 chiếc), cùng nhiều người bị hành hung chứng tỏ những kẻ đốt phá đã học được cách thức và luyện tập thủ thuật này từ trước. Theo Tỉnh trưởng Tân Cương Nuer Baikeli (Nur Bekri), các vụ bạo loạn thời gian qua đã được các phần tử phản động lên kế hoạch khá cụ thể và được điều phối để xảy ra cùng lúc tại 50 địa điểm khác nhau ở thủ phủ Urumqi của Tân Cương. Ông Nuer Baikeli cho rằng, các cuộc bạo loạn là âm mưu của những phần tử ly khai sống ở nước ngoài, nhằm chia tách Tân Cương khỏi Trung Quốc.

Cảnh sát Trung Quốc tuần tra trên các đường phố gần nhà ga ở Côn Minh ngày 2/3/14

Trước khi xảy ra vụ thảm sát tại nhà ga Côn Minh, công tác đảm bảo an ninh cho kỳ họp Chính hiệp (từ 3 đến 12/3) và Quốc hội (từ 5 đến 13/3) được lãnh đạo Bộ Công an đặc biệt quan tâm và triển khai trên phạm vi rộng hơn các kỳ họp trước. Đó là lần đầu tiên triển khai công tác đảm bảo an ninh theo mô hình “7+7” - triển khai công tác đảm bảo an ninh đặc biệt ở 7 địa phương xung quanh nơi diễn ra kỳ họp, đồng thời mở rộng ra 7 tỉnh, thành phố, khu tự trị có nhiều yếu tố phức tạp về an ninh như Tân Cương, Tây Tạng, Cam Túc, Thiểm Tây…

Ngày 3/3/14, thủ đô Bắc Kinh đã triệu tập hội nghị khẩn cấp dưới sự chủ trì của Bí thư Thành ủy Quách Kim Long, để triển khai các biện pháp đảm bảo an ninh cho kỳ họp Chính hiệp và Quốc hội, sau khi xảy ra vụ tấn công đẫm máu ở Côn Minh làm ít nhất 33 người thiệt mạng và hơn 140 người bị thương. Từ ngày 2/3, hơn 27.000 cảnh sát Bắc Kinh được lệnh “trực chiến”, đảm bảo an ninh cho kỳ họp lưỡng hội. Việc ráo riết tăng cường an ninh cũng diễn ra đồng thời ở 14 tỉnh, thành xung quanh khu vực diễn ra kỳ họp, cũng như khu vực Tân Cương, Tây Tạng…

Gần 2 tháng trước (25/1/14), khu tự trị Tân Cương đầy bất ổn lại rung chuyển bởi 3 vụ đánh bom liên tiếp, khiến 3 người chết và 2 người bị thương. Cảnh sát đã bắt giữ 3 người. Trước đó (16/12/2013), có 16 người, trong đó có 2 cảnh sát đã thiệt mạng trong một vụ đụng độ đẫm máu ở Tân Cương. 14 nạn nhân bị chết đều là người Duy Ngô Nhĩ. Tờ Thời báo Hoàn Cầu cho rằng, có khoảng 100 người Duy Ngô Nhĩ đã tới Syria tham gia lực lượng phe nổi dậy nước này và một số người trong số họ quay trở lại Tân Cương thực hiện các vụ tấn công dưới sự ủng hộ của Phong trào Hồi giáo Đông Turkestan. Đây là lần đầu tiên Trung Quốc đổ lỗi cho phiến quân Syria thay vì những kẻ kích động bạo loạn ở Tân Cương đến từ Pakistan như trước đó.

Ngày 3/3/14, khi phát biểu với báo chí tại Geneva (Thụy Sĩ) nhân dịp tham dự phiên họp lần thứ 25 của Hội đồng nhân quyền Liên Hiệp Quốc, Tổng thư ký Ban Ki-moon đã lên án mạnh mẽ vụ tấn công khủng bố xảy ra tối 1/3 tại nhà ga Côn Minh, tỉnh Vân Nam, Trung Quốc; đồng thời nhấn mạnh, không gì có thể biện minh cho các hành vi tấn công khủng bố và thủ phạm cần phải chịu trách nhiệm vì tội ác chúng gây ra. Tổng thư ký Ban Ki-moon cũng bày tỏ sự cảm thông và chia buồn sâu sắc tới chính phủ và nhân dân Trung Quốc, cùng các gia đình có người thân thiệt mạng và bị thương trong vụ khủng bố này. Trước đó, Hội đồng Bảo an Liên Hiệp Quốc, Liên minh châu Âu, Đức, Nhật Bản, Ấn Độ, Pakistan, Qatar, Yemen và nhiều nước khác đã lên án vụ tấn công khủng bố.

Tiên Du - Bắc Kinh