Bọt bèo phận làm thuê

Cuộc sống trên công trường bôxít Tân Rai, Lâm Đồng / Bài cuối:

Bọt bèo phận làm thuê

Copy từ http://sgtt.vn/Thoi-su/167113/BAI-cuoi-Bot-beo-phan-lam-thue.html ; tin ngày 13/08/12, mục Thời sự.

Khác với những lời đồn đoán rằng, khi công trường bôxít đi vào hoạt động sẽ có hàng ngàn lao động Trung Quốc sinh sống ở đây, thực tế, tính đến tháng 7 vừa qua, số lượng lao động Trung Quốc còn ở công trường bôxít Tân Rai làm việc theo gói thầu là 167 người (145 nam, 22 nữ).

Hình ảnh hiếm hoi: công nhân Trung Quốc đi làm bằng xe gắn máy, vì hầu hết họ sợ xe máy và giao thông Việt Nam. Ảnh: Vĩnh Hoà

Phân hạng sang – hèn

Trong quán càphê tạm bợ gần cổng ra vào công ty Bôxít Lâm Đồng, hai vị chuyên gia Trung Quốc họ Quách và họ Vương có vẻ mỏi mệt sau giờ tan ca. Trong bộ đồng phục màu xanh dương, họ ngồi trầm lặng sau khói của ly càphê và thuốc lá. Người có nhiệm vụ thông dịch cho chúng tôi là một kỹ sư của công ty, tên H., vừa là người trợ lý thân cận cho ông Vương. Ông Quách năm nay 45 tuổi, làm ở bộ phận điều độ, ông Vương kém ba tuổi, ở bộ phận thiết bị, cả hai cũng có thâm niên gần 20 năm làm bôxít ở Bình Quả và sang Việt Nam được gần hai năm. Hai chuyên gia này còn có nhiều điểm chung: cùng là người dân tộc Choang ở Quảng Tây, lộ vẻ luống cuống khi tiếp chuyện người lạ và họ cùng bốn chuyên gia khác rủ nhau thuê một mảnh đất, tự xây nhà tạm ở, khi nào xong việc sẽ trả công cho chủ đất bằng chính cái nhà đang ở. Việc ăn uống hàng ngày, tất cả bỏ tiền thuê một người lo chuyện chợ búa, nấu nướng.

Nghe cách ăn ở, người bạn tôi bèn kể câu chuyện ở ngay sát vách nhà mình trong mấy năm qua: hơn chục chuyên gia Trung Quốc đến thuê căn nhà bỏ trống, tiện thể thuê luôn chiếc xe 12 chỗ cũ kỹ. Cả tuần hùng hục làm việc, không bao giờ bước chân ra quán, đến tối thứ bảy rủ nhau đi mua mồi, rượu đế và thỉnh thoảng còn thuê cả em út ngoài Bảo Lộc về nhà nhậu nhẹt suốt đêm, cứ hai anh cõng một em. Kể xong, người bạn quay sang hỏi: “Mấy ông có được thế không?” Hai chuyên gia lè lưỡi lắc đầu, chỉ về phía hồ, nơi ở của các chuyên gia của nhà thầu chính Chalieco, nói: “Tụi này thầu phụ, không có tiền ăn chơi đâu”.

Ở bên kia hồ thuộc thị trấn Lộc Thắng, nhà của các chuyên gia nhà thầu chính trong khu riêng, có vẻ cao cấp. Cuối tuần, khu này vắng vẻ do họ về Sài Gòn hay lên Đà Lạt. Họ đi lại bằng xe biển số xanh 49B. Còn chuyên gia nhà thầu phụ hoặc công nhân Trung Quốc thì ở gần khu mỏ, sống trong những khu nhà tạm thấp lè tè lợp tôn màu xanh, hoặc đi ra ngoài thuê nhà.

Ăn uống tằn tiện

Cách nhau 5km, cảnh nhộn nhịp, ồn ào của công trường bôxít Tân Rai hoàn toàn tương phản với vẻ im ắng, buồn nản của khu chợ trung tâm Lộc Thắng. Sự có mặt của cả ngàn người Trung Quốc trong bốn năm qua ở Lộc Thắng này không làm thay đổi nhịp buôn bán chung ở đây.

Bà Hoa, một người từng nấu ăn cho công nhân Trung Quốc, kể lại: “Họ sống rất hà tiện, buổi sáng ăn cháo trắng với cá khô kho mặn”. Mỗi ngày, bà được giao 800.000 đồng đi chợ nấu ăn cho hơn 40 người. Ở thị trấn Lộc Thắng, mỗi sáng sớm và chiều tối, hàng tốp công nhân Trung Quốc kéo nhau đi dạo và vào các hàng quán. Mua cái gì cũng trả giá, từ cục xà bông, hộp kem dù giá bán lẻ in ngay ngoài vỏ hộp. Bà Ba, một chủ sạp thịt heo, kể từ hồi người Trung Quốc sang đây, các sạp thịt đều hết mỡ sớm nhất. Mỡ, rau cải và trứng là những thức ăn công nhân thích nhất. Có lẽ vì rẻ? Các công nhân Trung Quốc tằn tiện thế nào thì các chuyên gia của họ cũng chi tiêu kỹ lưỡng như thế. Ngay cả thuốc lá, nhiều người cũng hút loại thuốc do Trung Quốc sản xuất.

Mấy năm trước, người dân Lộc Thắng rộ lên dư luận công nhân Trung Quốc cặp bồ với gái địa phương. Trong các quán xá, lúc trà dư tửu hậu, người ta kể là đã có hàng chục cô gái Việt Nam có bầu. Nghe xong, nhiều người bạn sống tại đây cười nhạt, không thể có chuyện này.

Ở đây, người lao động Trung Quốc chia làm hai nhóm rõ rệt: một số ít quản lý thuộc nhà thầu chính mới đủ tiền ăn chơi, tất nhiên họ đi xa, còn tuyệt đại đa số, họ thuộc tầng lớp nghèo, nhịn ăn nhịn mặc để dành tiền về quê.

Lương thấp

Trở lại câu chuyện bên ly càphê, cũng đã lâu, hai ông Vương và Quách chưa về thăm nhà. Tuy có phép, nhưng vì tham việc, ai cũng tranh thủ tăng ca để kiếm thêm, ông Vương kể. Tần ngần mấy giây, hai chuyên gia mới hé lộ chuyện lương bổng, thu nhập mỗi tháng trung bình 5.000 tệ (khoảng gần 17 triệu đồng) không kể tăng ca, sau khi trừ thuế, bảo hiểm, mỗi người còn hơn 3.000 tệ (khoảng hơn 11 triệu đồng). Công nhân thấp hơn chút, từ 2.000 – 2.500 tệ/tháng. Tiền lương chủ trả thẳng cho vợ bên Quảng Tây. Ở bên này, tiền ăn ở mỗi tháng bao nhiêu, kẻ làm thuê ứng trước

Không khác gì công nhân Việt, người Trung Quốc ai cũng tranh thủ tăng ca kiếm thêm tiền. Sau hai năm ở xứ người, hai vị chuyên gia này đều có chung nhận xét: so với quê họ, đời sống Việt Nam đắt đỏ hơn. Bên đấy, với mức thu nhập trên, họ có thể nuôi được vợ, con. Nhắc đến chính sách một con, một trong hai có vẻ buồn. Người bạn thông dịch ghé vào tai tôi nói: “Một thầy sinh con gái”.

Dù đang hút thuốc của nước mình, ông Quách vẫn thò tay rút từ trong túi áo một gói thuốc Marlboro trắng của Việt Nam, khui vỏ và trịnh trọng mời mỗi người một điếu, mời xong ông lại bỏ vô túi. Nhìn gói thuốc 555 ngoại của người bạn tôi trên bàn, ông lè lưỡi: “Cỡ Bạc Hy Lai mới đủ tiền hút thuốc này”. Đời ông vẫn chưa được nếm một giọt Mao Đài nào, vì “mắc quá, đến 3.000 – 4.000 tệ một chai”.

H. kể, ở công trường, cả thầy lẫn thợ Trung Quốc đều làm việc hùng hục. Những trụ móng hay giếng thăm dò sâu hàng chục mét, công nhân họ vẫn lên xuống đào đều đặn. Cũng có công nhân người Trung Quốc chết ở dưới lòng giếng sâu hay trên giàn cao. Nếu phía Việt Nam không hay chuyện, họ lặng lẽ thuê xe, chở xác về quê chôn cất.

Người lao động, dù là công dân Việt Nam hay Trung Quốc, cũng vất vả để mưu sinh, lo cho vợ con và cũng có những niềm vui, nỗi buồn, cả những bất hạnh...

bài và ảnh: Vĩnh Hoà