Bí mật đáng buồn của sự thành công

Bí mật đáng buồn của sự thành công

Tiffanie Wen - BBC Capital

Copy từ http://www.bbc.com/vietnamese/vert-cap-43488981 , tác giả: Tiffanie Wen - BBC Capital , đã đăng ngày 21 tháng 3 2018.

Những người thành công nhất thường là những người có tài năng trung bình nhưng rất may mắn.

Chúng ta thường miễn cưỡng cho rằng sự giàu có của ta hoàn toàn do may mắn. Thay vào đó chúng ta thích cho rằng thu nhập to lớn và kết quả lạc quan là do sự thông minh sáng suốt, sự giỏi giang và chăm chỉ làm việc của ta.

Nhưng nếu sự thành công có liên quan trực tiếp đến khả năng, thì tại sao có vẻ như có quá nhiều người giàu có với tài năng tầm thường? Và tại sao những người thông minh nhất trên thế giới cũng không phải là những người người giàu nhất?

Một bài báo mới của một nhóm các nhà nghiên cứu Ý, các nhà vật lý Alessandro Pluchino và Andrea Rapisarda và nhà kinh tế học Alessio Biondo, đã sử dụng sự mô phỏng máy tính về sự thành công được xác định bằng sự giàu có tài chính để chứng minh rằng những người thành công nhất trên thế giới không nhất thiết là người tài năng nhất. Họ là những người may mắn nhất.

Những điều tốt đẹp xảy ra với những người tầm thường

Các nhà nghiên cứu đã tạo ra một thế giới ảo, bao gồm 1.000 cá nhân ở nhiều mức độ khác nhau về tài năng và ở các cương vị ngẫu nhiên, và họ gặp ngẫu nhiên những sự kiện may và và không may.

Mỗi người bắt đầu với số tiền vốn như nhau (10 đơn vị). Mức độ tài năng của họ (với đặc trưng như sự thông minh, kỹ năng hoặc sự nỗ lực) ảnh hưởng đến khả năng để họ có thể biến cơ hội may mắn thành nhiều tiền vốn hơn. Sau 40 năm mô phỏng, tương đương với thời gian sự nghiệp của một người, thì sự phân bố giàu có trông khủng khiếp như trong thế giới thực, với một tỷ lệ phần trăm nhỏ những người chiếm được phần lớn số tiền vốn.

"Có phải những người thành công nhất cũng là những người tài năng nhất không? Đó là điều chúng ta chờ đón ... nếu chúng ta giả định rằng chúng ta thưởng cho những người thành công nhất bởi vì họ có tài năng hay thông minh hơn những người khác, nhà vật lí Pluchino nói.

"Nhưng chúng tôi phát hiện ra rằng không phải thế. Thay vào đó, rất thường xảy ra là những người thành công nhất lại có tài năng trung bình nhưng họ rất may.

"Chúng tôi đã phát hiện ra mối liên hệ chặt chẽ giữa vận may và thành công. Việc gặp được một loạt các sự kiện may là nguyên nhân để đạt được thành công đáng kinh ngạc ngay cả khi tài năng cá nhân của họ thấp hơn những người siêu tài năng.

"Đây là điều chúng ta thường thấy quanh ta trong thế giới thực. Có vô cùng nhiều trường hợp của những người mà chúng ta không cho là đặc biệt thông minh nhưng theo một cách nào đó họ đạt được mức độ cao về giàu có và thành công."

Tất nhiên, bạn cần một trình độ nhất định để có thể khai thác những cơ hội may mắn này, các nhà nghiên nói, và "tài năng" này có thể là bất cứ thứ gì, từ khả năng làm việc tích cực cho đến trí thông minh, cho đến thực tế là người chăm chỉ.

Nhưng tài năng không thôi là chưa đủ. Trong mô phỏng này, những người tài năng nhất chỉ chiếm một phần nhỏ trong số những người thành đạt.

Chia sẻ sự giàu có

Những kết quả này có thể là những gợi ý cho cách thức để các nhà hoạch định chính sách và các cơ quan tài trợ phân phối các cơ hội, thí dụ như cấp tiền tài trợ cho các nghiên cứu học thuật. Và điều này có nghĩa là những người tài năng nhất (những người có nhiều khả năng nhất để đẩy mạnh sự đổi mới) sẽ có cơ hội tốt hơn để tỏa sáng.

Nhóm nghiên cứu đã tìm thấy nhiều phương án mà chúng có thể thay đổi cách mà chúng ta đang thưởng cho những người đã thành công rồi. Ví dụ, thay vì trao tiền thưởng cho những nhà buôn bán đã rất thành công rồi, thì một chiến lược có thể là cho một khoản tiền nhỏ cho mọi người, điều này sẽ hiệu quả hơn là hệ thống ưu đãi cá nhân có thành tích, theo mô phỏng máy tính.

Ngay cả việc cho tiền này cho 25% số người một cách ngẫu nhiên (bất kể thành tích trong quá khứ của họ như thế nào) cũng dẫn tới tỷ lệ phần trăm những người có tài năng nhất trong mô hình máy tính mà họ đạt được thành công, hơn là việc thưởng cho những người thành công nhất, bởi vì, như chúng tôi đã biết, thành công chủ yếu là do may mắn.

Nhưng thành tích trong quá khứ không phải là điều đảm bảo cho thành tích trong tương lai, Biondo cảnh báo. "Nếu bạn đánh giá cao phẩm chất chỉ thông qua kết quả của quá khứ, thì một khi bạn vỡ nhẽ ra rằng kết quả của quá khứ có thể được tạo ra không chỉ bởi tài năng, mà còn bởi vì các sự kiện may mắn, vậy bạn đang khen thưởng sự may mắn chứ không phải là phẩm chất."

Điều này có ý nghĩa thú vị đối với xã hội nói chung và có thể tạo ra nhiều cơ hội hơn cho tất cả mọi người. "Có nghĩa là nâng cao giáo dục, y tế, tất cả những điều này đều thuộc dự án." Rapisarda nói."Bằng cách cho mọi người được tiếp cận, đặc biệt là khi còn nhỏ tuổi, đối với các sự kiện may mắn hơn, là bạn tạo nhiều cơ hội hơn cho tài năng ẩn giấu xuất hiện trong xã hội."

Người giàu lại giàu hơn

Ngoài việc thông tin chính sách ở cấp kinh tế vĩ mô, có những lợi thế cá nhân để hiểu được vai trò của sự may mắn (ví dụ như được sinh ra ở một quốc gia phát triển, hoặc có cha mẹ giàu có) trong vận mệnh của chúng ta.

Chúng ta chú ý đặc biệt đến các yếu tố trong cuộc sống mà chúng ta thấy chúng cản trở chúng ta đi tới thành công, và quên tất cả những yếu tố đã hỗ trợ chúng ta. Một nghiên cứu năm 2016 ghi nhận khuynh hướng của chúng ta không nhìn thấy vận may rủi như sự sự bất đối xứng của gió ngược chiều hay suôi chiều. Chúng ta nhớ khi phải vượt khó khăn (đi ngược chiều gió), nhưng thường bỏ qua những lợi thế dành cho ta để đạt tới mục tiêu (như gió suôi chiều).

May mắn cũng có thể làm chúng ta hào phóng hơn. Một nghiên cứu khác, của tác giả Robert Frank của cuốn Success and Luck, đã chứng minh rằng khi người ta nhận ra là họ may mắn hoặc tốt số thì họ dễ dàng hơn để cho tiền từ thiện.

Trong nghiên cứu này, ba nhóm người được yêu cầu kể lại một sự kiện tích cực. Một nhóm được yêu cầu liệt kê các đặc điểm cá nhân đã gây ra sự kiện, một nhóm khác được yêu cầu liệt kê các nguyên nhân bên ngoài, và một nhóm kiểm soát chỉ kể lại trải nghiệm tích cực. Họ đã được trao tiền thưởng và cơ hội để tặng nó. Những người tham gia liệt kê các nguyên nhân bên ngoài đã tặng tiền 25% nhiều hơn cho từ thiện.

"Thật khó để khiến người ta nghĩ về các thế lực tác động bên ngoài và sự kiện bên ngoài," Frank nói. "Nhưng chúng tôi nhận thấy rằng nếu bạn gợi ý để họ suy nghĩ về điều đó (bằng cách hỏi về thời gian mà họ may mắn, hơn là bảo rằng họ đã may mắn) thì họ sẽ trở nên hào phóng hơn và sẵn sàng hơn để đóng góp cho công ích."

Theo định nghĩa, các sự kiện may mắn (như nơi bạn sinh ra, bạn sinh ra trong gia đình thế nào, bạn gặp ai) phần lớn nằm ngoài tầm kiểm soát của bạn và là ngẫu nhiên. Nhưng ngay cả các nhà nghiên cứu Ý cũng tin rằng có những thứ chúng ta có thể làm để tăng may mắn.

"Hãy tạo điều kiện để bạn có được những tương tác tình cờ nhiều nhất có thể," Pluchino nói. "Điều đó cũng đúng nếu như bạn vẫn còn cần sự may mắn.

"Nhưng có lẽ bạn sẽ không tìm được các cơ hội may mắn nếu bạn cứ ở ru rú trong nhà mình."

Tiffanie Wen - BBC Capital