Đến tối 31-10-25, mưa lũ ở miền Trung đã làm 28 người chết, 6 người mất tích và 43 người bị thương. Hiện vẫn còn hơn 22.000 nhà dân bị ngập lụt.
Nước lũ dâng cao, gây ngập sâu ở TP Huế những ngày qua - Ảnh: NHẬT LINH
Theo báo cáo nhanh đến 18h30 ngày 31-10 của các tỉnh, thành phố từ Hà Tĩnh đến Quảng Ngãi và Lâm Đồng, mưa lũ đã làm 28 người chết (riêng Huế 12 người, Đà Nẵng 11 người), 6 người mất tích và 43 người bị thương.
Về nhà có 91 nhà bị sập, cuốn trôi, 181 nhà bị hư hỏng, 133.034 nhà ngập (hiện còn hơn 22.000 nhà bị ngập).
Về nông nghiệp có 4.946ha lúa, hoa màu và hơn 800ha cây ăn quả, cây lâu năm và cây hằng năm bị ngập, thiệt hại. Hơn 22.000 gia súc, gia cầm bị chết, cuối trôi.
Về giao thông, hiện còn 80 vị trí trên các tuyến quốc lộ đang ách tắc giao thông.
Trong đó có 34 vị trí trên hệ thống quốc lộ do Bộ Xây dựng quản lý gồm 16 vị trí tuyến đường Hồ Chí Minh nhánh tây, 15 vị trí trên đường Trường Sơn Đông (dự kiến 1-11 thông xe), 3 vị trí tuyến La Sơn - Hòa Liên và 46 vị trí do địa phương quản lý gồm các quốc lộ 14B, 14D, 14E, 14H, 14G, 24C, 40B, 15D, 49C, 9B, 9C.
Đến trưa*** 31-10 đã thông tuyến tàu chạy chậm đoạn qua Huế - Đà Nẵng. Tuyến đường sắt Hà Nội - TP.HCM đã thông tuyến, các tàu trở lại hoạt động bình thường.
Về giáo dục, ngày 31-10, tỉnh Quảng Trị đã cho hơn 28.000 học sinh nghỉ học, tỉnh Hà Tĩnh cho gần 37.000 học sinh nghỉ học.
Về điện lực, hiện còn 245.000 khách hàng mất điện, riêng Đà Nẵng 225.000*** nhà.
Bộ Chính trị đề nghị các cơ quan, đơn vị, cấp ủy, chính quyền các địa phương miền Trung khẩn trương chỉ đạo khắc phục kịp thời hậu quả do mưa, lũ gây ra.
Khi bài báo này đăng cũng là thời điểm hàng ngàn gia đình miền Tây Nam Bộ đang chuẩn bị nhang khói ngày giỗ chung vì cơn cuồng phong kinh hoàng có tên Linda, tức cơn bão số 5 hoành hành đầu tháng 11-1997.
28 năm đã qua, 28 mùa bão biển và 28 ngày giỗ chung nhưng những người vợ mất chồng, người con mất cha, người già mất bờ vai nương tựa vẫn rưng rưng nước mắt, không thể quên ký ức đau thương.
"Bến không chồng" bên đài tưởng niệm
Gió từ biển vẫn quăng quật vào bờ. Mây đen vần vũ đổ xuống những trận mưa tối trời. Tôi ngồi bên đài bia tưởng niệm ngư dân thiệt mạng vì bão Linda (xã Khánh Hội, huyện U Minh cũ, nay là xã Khánh Lâm, tỉnh Cà Mau) mà nghe người vợ góa chồng nghèn nghẹn nhắc chuyện chị đã làm 28 ngày giỗ chồng không thể trở về từ biển.
28 nămsau thảm họa bão Linda, chị Lý Hồng Mận vẫn rưng rưng nhớ chồng và hơn 10 người dòng họ đã thiệt mạng ở vùng biển Cà Mau - Ảnh: QUỐC VIỆT
"Anh nhìn lên đài bia tưởng niệm có con số ngư dân chết đó! Riêng dòng họ gần của tôi chết 12 người, có nhà chết cả hai con trai lẫn con rể. Còn dòng họ xa thì nhiều lắm, tôi không nhớ hết nổi" - chị Lý Hồng Mận trĩu giọng kể.
Ngày chồng nằm lại dưới đáy biển, chị Mận mới 28 tuổi, đến giờ chị đã tròn 28 năm vẫn làm "hòn vọng phu". Và chỉ riêng bà con ở Khánh Hội này đã có hơn cả trăm phụ nữ góa bụa như vậy. Một số người vượt qua nỗi đau, dần tìm được bờ vai nương tựa làm lại cuộc đời mới. Nhưng nhiều người vẫn như chị Mận, chọn đời góa bụa để thờ chồng và nuôi con.
"Cái tên bến không chồng Khánh Hội" cũng xuất hiện từ ngày định mệnh đó, ngày cơn bão số 5 mang tên Linda xinh đẹp và hạnh phúc của nữ giới.
Những dòng chữ bi thương trên bia tưởng niệm nạn nhân bão Linda ở Cà Mau - Ảnh: QUỐC VIỆT
Vừa nghẹn giọng tâm sự, người đàn bà góa bụa vừa lấy thân mình phụ che chắn gió biển để tôi thắp nhang dưới chân đài tưởng niệm. Trên bia cao có ghi những chữ trĩu lòng người xem: Tưởng niệm đồng bào tử nạn trong cơn bão số 5 làm 128 người chết, mất tích 1.164 người (xem như đã chết), bị thương 601 người, 318 tàu mất tích, 574 tàu hỏng...
"Cà Mau mãi mãi ghi nhớ, biết ơn những đồng bào, bà con ngư dân đã đóng góp mồ hôi, nước mắt góp phần xây dựng quê hương hôm nay đã vĩnh biệt chúng ta".
Tôi không phải là dân vùng biển này nhưng ngay sau ngày định mệnh đó có mặt ở Kiên Giang cũng thấy nhà đổ, tàu chìm, thi thể và nước mắt lẫn trong màn mưa nên phần nào thấu cảm nỗi đau. 28 mùa bão biển đã qua, thời gian không ngắn nhưng cũng chưa phải là dài.
Những "hòn vọng phu" như chị Mận, chị Diệu, chị Hà... ở Khánh Hội vẫn tin rằng xương cốt chồng mình còn nằm đâu đó dưới đáy biển. Biết rằng hầu như không thể nhưng thỉnh thoảng họ vẫn có giấc mơ ngày đưa được xương cốt chồng mình về để vợ con không còn phải ngậm ngùi thắp nhang trên nấm mộ chiêu hồn.
Thấy chúng tôi ngồi trò chuyện bên đài bia tưởng niệm, nhiều người vợ, người cha, người mẹ, người con dần kéo đến. Mỗi người góp thêm một câu chuyện bi thương của mình. Tuy nhiên những con số nặng nề ghi trên đài bia này mới chỉ là của Cà Mau. Cơn cuồng phong Linda còn làm thiệt nặng nề ở nhiều tỉnh khác như Kiên Giang, Bạc Liêu, Bà Rịa - Vũng Tàu...
Có các con số khác nhau về nạn nhân thiệt mạng vì trận bão này. Tại hội thảo diễn ra đầu tháng 11-2017 nhìn lại 20 năm cơn bão Linda, những số liệu đã được đưa ra là bão làm hơn 770 người chết, 2.120 người mất tích (coi như đã chết), 1.230 người bị thương mà chủ yếu là ngư dân...
Tuy nhiên cũng có những ý kiến, kể cả nguồn trong nước lẫn nước ngoài, cho rằng số nạn nhân thiệt mạng có thể cao hơn vì ngư trường này còn có nhiều ngư dân nơi khác như miền Trung đến đánh bắt. Số đồng bào thiệt mạng chủ yếu được thống kê tại các địa phương bị bão nên có thể vẫn chưa đầy đủ.
Trải lòng tại hội thảo, "người trong cuộc" khi đó là ông Lê Huy Ngọ, nguyên bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, vẫn không nguôi xúc động khi nhắc nhớ sự thiệt hại quá khủng khiếp, thậm chí lúc đầu không ai nghĩ có thể đến mức như vậy.
Vị lãnh đạo ngành nông nghiệp và cũng là một trong những "tướng" phòng chống bão thời kỳ ấy nhiều lần ngậm ngùi nói giá như - giá như cơn bão đừng diễn biến quá nhanh, giá như chính quyền cùng nhân dân các tỉnh phía Nam có kinh nghiệm chống bão và đừng chủ quan...
Mắt ửng đỏ, ông Ngọ khi đó kể lúc lãnh đạo Ban phòng chống lụt bão gọi điện cho một lãnh đạo tỉnh duyên hải dưới này thì nhận được câu trả lời rằng phía trong đây làm gì có bão mà ngoài đó cứ hốt hoảng. Vùng biển Tây - Cà Mau làm gì có bão tố nguy hiểm...
Thế rồi ngay sau khi cơn bão càn quét qua, ông Ngọ tức tốc ra Côn Đảo và lặng người chứng kiến cảnh nhà cửa, tàu thuyền tan hoang, thi thể trôi dạt khắp nơi. Tình hình Kiên Giang, Cà Mau còn nghiêm trọng hơn.
Hình ảnh đau thương ở bờ biển Cà Mau sau cơn bão Linda 1997 - Ảnh: tư liệu báo Đất Mũi
Mọi chuyện đã quá muộn rồi!
Nhiều mùa mưa bão đã trôi qua, nhắc lại nỗi đau thương do cơn bão Linda gây ra, nhiều cựu lãnh đạo và giới khoa học đều cho rằng nó như "định mệnh" với người dân khu vực. Phải hơn 100 năm, vùng biển, đất và người cuối nước mới hứng chịu một trận bão kinh hoàng như thế. Không một ai có ý thức và kinh nghiệm chống bão, kể cả các cụ già cao niên nhất.
Bão Linda hoành hành ở vịnh Thái Lan ngày 3-11 - Ảnh: NASA
Trong khi đó, thời điểm năm 1997 nhiều người dân dưới đây còn nghèo, tàu cá nhỏ bé, thiếu máy liên lạc. Nhà cửa thì đa phần cây lá hay mái tôn tạm bợ được vá víu vào nhau bằng những cọng kẽm, cọng lạt dừa sơ sài... Mọi yếu tố như "định mệnh" cho hậu quả bão càng thêm nặng nề.
Đặc biệt, sự "cuồng nộ của ông trời" trong cơn bão Linda này cũng khác thường. Nó diễn biến nhanh đến mức nhiều ngư dân tranh thủ dong tàu ra kiếm ít cá mú lúc biển động rồi chạy về nhưng họ trở tay không kịp.
Theo tài liệu Trung tâm Cảnh báo bão liên hợp (JTWC) Mỹ và Tổng cục Khí tượng thủy văn, cuối ngày 31-10-1997 vùng áp thấp xuất hiện khu vực nam Biển Đông mạnh lên thành áp thấp nhiệt đới, cách quần đảo Trường Sa khoảng 350km về phía đông đông nam và diễn tiến theo hướng tây. Rồi chỉ ít giờ sau, vào trưa 1-11-1997, áp thấp nhiệt đới này đã mạnh lên thành bão số 5 có tên Linda và tiếp tục mạnh thêm.
Đường đi của bão Linda - Ảnh: NASA
Trưa 2-11 bão càn quét qua Côn Đảo với cấp 10-11, gió giật trên 12, đến đêm cùng ngày đã ập xuống vùng biển và duyên hải Bạc Liêu - Cà Mau. Lúc này bão Linda mạnh còn khoảng cấp 10, giật trên cấp 11, nhẹ hơn một số trận bão gần đây ở miền Trung và miền Bắc nhưng vẫn đủ sức phá tan hoang tàu bè, nhà cửa sơ sài của người dân khu vực năm 1997.
Tuy nhiên điều khủng khiếp nhất chính là số nạn nhân thiệt mạng, lớp ngư dân chết trên tàu đang đi đánh cá, lớp chết ngay lúc ngủ trong tàu đã vào bến neo đậu, thậm chí còn nhiều người chết cả trên bờ vì nhà sập, cây ngã đổ, mái tôn bay phạt trúng.
Ở An Thới, Phú Quốc có gia đình chết cả ba người lớn nhỏ vì bị cây gòn cổ thụ đổ sập vào nhà đúng vị trí giường ngủ. Sáng hôm sau sân Đồn biên phòng 696, Sông Đốc, Cà Mau vốn đẹp bình yên đã nhuốm màu tang thương khi hàng chục thi thể nạn nhân chết trên biển được đưa về nằm tạm và càng lúc càng nhiều hơn...
Những hình ảnh ám ảnh
Thời điểm đầu tháng 11-1997, người viết bài này đang ở nhà người bạn tại huyện Tân Hiệp, tỉnh Kiên Giang cũ, cách biển khoảng vài chục km. Mưa gió tầm tã, cây cối bị uốn rạp, căn nhà cấp 4 gia chủ tự xây kỹ rung lên nhưng may mắn vẫn chịu đựng được.
Đến hôm sau khi nghe tin thiệt hại không ngờ vì bão, tôi đã chạy xe máy ra TP Rạch Giá rồi đi dọc xuống huyện Hòn Đất, Kiên Lương... và chứng kiến nhiều cảnh ám ảnh đến giờ.
Rất nhiều nhà cửa ngay bên quốc lộ bị đổ sập mà thê thảm nhất là thi thể ngư dân lần lượt được kéo về bờ. Nhưng nhiều người vợ, người mẹ vẫn khóc ngất gọi tên chồng, tên con. Họ đã không thể trở về và thi thể chìm sâu đâu đó dưới lòng biển!
********************
"Giá như lúc đó chúng tôi có kinh nghiệm phòng chống bão, sẽ làm quyết liệt hơn, sẽ sớm huy động bộ đội, công an vào cuộc để đồng bào đỡ thiệt hại".
>> Kỳ tới: Bài học đắt giá sau cơn cuồng phong đau thương
Những ngôi trường ở vùng rốn lũ thành phố Huế sau nước rút ngổn ngang bùn đất. Sách vở, bàn ghế, thiết bị dạy học hư hỏng.
Từ sáng sớm 31-10, bộ đội đã có mặt hỗ trợ dọn lũ tại Trường THCS Chu Văn An (Huế) - Ảnh: CHÂU SA
Khắp các trường học ở Huế là hình ảnh thầy cô, học sinh, đoàn viên và người dân cùng nhau xắn tay dọn lớp, lau bàn, phơi sách vở. Tất cả hướng về một mục tiêu chung là sớm để tiếng trống trường vang lên trở lại.
Sáng sớm 31-10, sân Trường THCS Chu Văn An (phường Xuân Phú, thành phố Huế) vẫn còn ngập trong lớp bùn non dày, nhão nhoẹt sau trận lụt lịch sử. Hàng chục chiến sĩ Bộ Chỉ huy quân sự thành phố Huế cùng giáo viên bắt tay dọn dẹp để sớm đón học sinh trở lại lớp.
"Trường nằm ở vùng trũng thấp, nước lụt rút chậm. Dù huy động tối đa lực lượng thì cũng phải mất 2-3 ngày mới hy vọng hoàn tất. Nhiều giáo viên trực trong lụt đã ốm nên chúng tôi kêu gọi thêm phụ huynh và lực lượng hỗ trợ cùng chung tay", cô Lê Thị Hồng Giang, hiệu trưởng, chia sẻ.
Theo thống kê ban đầu, bàn ghế bị ngâm nước lâu ngày chưa thể kiểm đếm thiệt hại. Bộ loa phát thanh đầu tuần dù được kê cao vẫn bị nước tràn vào, hư hỏng nặng.
Tại Trường tiểu học Lý Thường Kiệt (phường Thuận Hóa), nước vừa rút, thầy trò đã khẩn trương tổng vệ sinh. Lực lượng cảnh sát phòng cháy chữa cháy thành phố cũng điều xe phun nước áp lực cao để hỗ trợ rửa bùn.
"Ngăn bàn của một số phòng học làm bằng gỗ ép, ngậm nước quá lâu nên bị mủn. Chúng tôi đang cố gắng dọn dẹp để sớm ổn định việc học tập cho học sinh", thầy giáo Lê Thanh Sơn, hiệu trưởng, cho hay.
Sân trường phủ lớp bùn dày nhão nhoẹt
Bộ Chỉ huy quân sự thành phố Huế huy động lực lượng giúp khắc phục thiệt hại, dọn dẹp trường học sau lũ
Ở Trường tiểu học Quang Trung (phường Thuận Hóa), các phòng học tầng 1 của học sinh lớp 1 bị ngập sâu, sách vở và đồ dùng bán trú lẫn trong bùn. Nhiều phụ huynh cùng con nhỏ đến dọn lớp.
Em Nguyễn Thanh Chí, học sinh lớp 1/6, ôm đống sách vở bết bùn ra phơi, lật từng trang đầy tiếc nuối.
Cô Ngọc Quỳnh, Hiệu trưởng Trường tiểu học Quang Trung, nói: "Trường còn ngổn ngang, thiệt hại chưa thể thống kê hết. May nhờ lực lượng thanh niên và bộ đội chung tay kịp thời, bùn non được giội rửa theo dòng nước lũ. Nếu chậm hơn, bùn khô bám chặt sẽ rất khó vệ sinh".
Theo Sở Giáo dục và Đào tạo thành phố Huế, đến sáng 31-10, 168/569 trường đã sẵn sàng đón học sinh trở lại. Những trường còn ngập hoặc hư hại đang tiếp tục tổng vệ sinh, khắc phục hậu quả. Với các khu vực ngập sâu, ngành giáo dục sẽ linh hoạt tổ chức dạy học trực tuyến và huy động lực lượng hỗ trợ để sớm ổn định việc dạy và học.
Nước lụt đã rút dần ở các trường học
Phụ huynh dọn dẹp lớp học tại Trường tiểu học Quang Trung
Sách vở tại một lớp học ngậm bùn non
Đồ bán trú của học sinh bị hư hỏng sau lụt
Em Nguyễn Thanh Chí, học sinh lớp 1/6, Trường tiểu học Quang Trung lật từng trang sách ngậm bùn sau lụt, với vẻ đầy tiếc nuối
Mượn nước lụt rửa trôi bùn bám đầy bàn ghế
Anh Giáp Nguyên Nhật, phụ huynh có con học lớp 1 tại Trường tiểu học Quang Trung phụ dọn lớp học
Nước lụt ra, đồ dùng dạy học, sách vở đợi phơi nắng, lựa chọn lại những món còn dùng được
