Bệnh tay-chân-miệng.(từ trang web sức khỏe 360,27/3/07))

1. Bệnh tay chân miệng là gì ?
Là bệnh do siêu vi trùng đường ruột gây ra
2. Tại sao lại gọi là bệnh tay chân miệng ? Đây có phải là bệnh mới không ?
Gọi là tay chân miệng vì bệnh có biểu hiện chính là các mụn nước nổi ở vùng tay, chân, miệng.
Bệnh tay chân miệng không phải là bệnh mới xuất hiện, trong tài liệu y khoa đã nói đến từ lâu. Tuy nhiên đa số bác sĩ và người dân đều không biết đến bệnh này, do trước đây bệnh chủ yếu là tác nhân coxsakie rất lành tính. Gần đây trên thế giới đã phát hiện thêm một tác nhân mới rất nguy hiểm cũng gây ra bệnh này đó là enterovirus 71, tác nhân này nguy hiểm vì nó có thể gây biến chứng não và tim gây tử vong cao và rất nhanh.
3. Bệnh tay chân miệng có liên quan đến bệnh “lở mồm long móng” ở súc vật không ?
Đây là 2 bệnh hoàn toàn khác nhau do 2 nguyên nhân khác nhau. Bệnh tay chân miệng do siêu trùng gây ra và chỉ lây từ người sang người, không phải lây từ súc vật sang người.
4. Tại sao lại mắc bệnh tay chân miệng ?Siêu vi trùng gây bệnh có trong nước boït, phân, bóng nước của trẻ bệnh. Siêu vi trùng này có thể bám vào bàn tay, thức ăn thức uống, sàn nhà, đồ chơi, dụng cụ ăn uống. Trẻ có thể mắc bệnh tay chân miệng khi nuốt phải thức ăn, thức uống hay khi ngậm đồ chơi có chứa siêu vi trùng gây bệnh
5. Bệnh thường gặp ở tuổi nào? Và thường gặp ở mùa nảo ?Bệnh này thường gặp ở trẻ nhỏ dưới 5 tuổi và rất dễ lây, thường lây nhanh qua đường tiêu hoá ở trẻ sống cùng nhà và sinh hoạt cùng nhà trẻ. Nhưng trẻ lớn và người lớn cũng có thể mắc bệnh.
Theo kinh nghiệm của bệnh viện Nhi Đồng 1 cho thấy bệnh xảy ra theo 2 mùa trong nãm, từ tháng 2 đến tháng 4 và sau đó từ tháng 9 đến tháng 12 trong năm.
6. Biểu hiện của bệnh như thế nào ?
Biểu hiện của bệnh tay chân miệng cũng rất dễ nhận biết nếu được chú ý đó là các bóng nước. Bóng nước có kích thước từ 2 – 10 mm, màu xám, hình bầu dục, bóng nước xuất hiện ở vùng mông, gối, lòng bàn tay, lòng bàn chân và thường ấn không đau. Bóng nước còn xuất hiện trong miệng và khi vỡ ra gây những vết loét trong miệng làm trẻ đau và bỏ ăn.
Khi nổi bóng nước trẻ có thể sốt nhẹ, quấy do đau miệng, bỏ ăn. Bóng nước sẽ tự xẹp đi và tự khỏi sau 5 đến 7 ngày.
Một số trẻ có kèm nôn ói, tiêu chảy ngay khi nổi bóng nước hay khi bóng nước đã xẹp.
7. Bệnh có biến chứng không ? Và làm sao để phát hiện sớm biến chứng ?Đa số các trường hợp bệnh sẽ tự khỏi, nhưng nếu bệnh do tác nhân enterovirus 71, một số trẻ có biến chứng rất nguy hiểm là viêm não, viêm cõ tim, viêm màng não.
Trẻ có biến chứng não thường không hôn mê sâu mà có những triệu chứng khó nhận biết như khó ngủ, quấy khóc liên tục, giật mình lúc thức hay lúc bắt đầu thiu thiu ngủ, trẻ có thể biểu hiện hốt hoảng, nói lảm nhảm, chới với run chi, co giật. Triệu chứng khác có thể thấy khi có biến chứng như sốt rất cao, nôn ói nhiều, da nổi bông, mạch nhanh, yếu tay chân, méo miệng. Khi trẻ có biến chứng nếu không điều trị đúng và kịp thời trẻ có thể tử vong trong vài giờ.
Để phát hiện sớm biến chứng này điều quan trọng là khi thấy trẻ có bệnh tay chân miệng (triệu chứng bóng nước ở tay, chân, miệng) thì cố gắng theo dõi sát trẻ ít nhất 8 ngày để phát hiện ngay các dấu hiệu nghi ngờ biến chứng và mang trẻ đến bệnh viện. Mặt khác nếu thấy có những triệu chứng bất thường kể trên thì tìm xem trẻ có những bóng nước ở lòng tay, lòng bàn chân, gối, mông không? Nếu có thì nhanh chóng đưa trẻ đến bệnh viện.
Đối với trường hợp không có biến chứng thì có thể điều trị tại nhà bằng thuốc giảm đau, cho trẻ ăn thức ăn lỏng dễ tiêu. Cố gắng cho trẻ ăn thành nhiều bữa.
8. Bệnh có thể phòng ngừa được không ? Hiện nay tác nhân enterovirus 71 chưa có thuốc chủng ngừa nên cách phòng ngừa hiện nay là bảo đảm vệ sinh trong ăn uống.
• Không nên cho trẻ bệnh đến trường học, nhà trẻ, chợ, hồ bơi.
• Rửa tay bằng xà bông và dưới vòi nước chảy trước khi ăn và sau khi đi tiêu.
• Che miệng, mũi khi ho hay hắt hơi.
• Bảo đảm chỗ ở thoáng mát.
• Rửa sạch các vật dụng, đồ chơi mà chất tiết mũi họng của trẻ có thể bám vào bằng dung dịch sodium hypochlorite 0,5%.
• Không dùng chung các đồ dùng ăn uống.
Sự lây truyền sẽ nhiều hơn khi vệ sinh kém và môi trường sống đông đúc.
Bs Trương Hữu Khanh